Twoje dziecko jest w ciągłym ruchu, non stop mówi, jest pełne energii, nowych pomysłów i … ma niemal ciągłe problemy w przedszkolu/ szkole, szybko ulega przebodźcowaniu, trudno mu się skupić? Czy to zaburzenia SI czy ADHD? A może i to i to?
Niektóre syndromy zaburzonej integracji sensorycznej mogą wyglądać jak ADHD (wzmożona ruchliwość, trudności w kontroli emocji i koncentracji uwagi). Jednocześnie, u wielu dzieci z rozpoznaniem ADHD współwystępują deficyty integracji sensorycznej, które z kolei nasilają objawy nadpobudliwości psychoruchowej.
Diagnoza – czy to zaburzenia integracji sensorycznej czy ADHD
ADHD najczęściej diagnozowane jest w wieku 6–9 lat. Ma to związek z rozpoczęciem nauki w szkole, bo problemy, które dotychczas nie były aż tak poważne zaczynają przybierać na sile. Co prawda u przedszkolaków (między 3 a 4 rokiem życia) nasilają się zachowania związane z nadpobudliwością i impulsywnością, jednak nikogo nie dziwi, że 3 latek nie myśli o konsekwencjach, jest w ciągłym ruchu i nie potrafi się skupić (naturalny etap rozwoju dziecka). Nie zmienia to faktu, że nie wszystkie dzieci są tak samo aktywne i impulsywne. Już w przedszkolu, zachowania związane z ADHD, mimo że nie można ich tak wcześnie zdiagnozować mogą wywierać negatywny wpływ na funkcjonowanie dziecka i są uciążliwe dla jego otoczenia, a niekiedy mogą być przyczyną odrzucenia, braku akceptacji dziecka przez jego rówieśników i niskiej samooceny. Więcej moich artykułów o ADHD przeczytasz TU [ADHD u dzieci].
Diagnozę zaburzeń integracji sensorycznej, można wykonać znacznie wcześniej niż w przypadku ADHD – nawet niemowlętom. Powszechnie diagnozuje się dzieci poniżej 4 roku życia. Diagnozy te opierają się na obserwacji klinicznej, a nie (jak kiedyś) na testach. Zaburzenia integracji sensorycznej można diagnozować zarówno u dzieci młodszych jak i starszych (i dorosłych).
Zaburzenia integracji sensorycznej mogą dać obraz podobny do ADHD, a ADHD do zaburzeń integracji sensorycznej. Nie znaczy to, że każde dziecko z zaburzeniami SI finalnie zostanie zdiagnozowane jako ADHD. Jak również, nie oznacza to, że każde dziecko z ADHD ma zaburzenia integracji sensorycznej.
ADHD czy zaburzenia SI? Co na to amerykańscy naukowcy 🙂
Doktor Lucy Jane Miller w 2006 roku przeprowadziła szerokie badania mające rozwiać wątpliwości, czy ADHD i zaburzenia integracji sensorycznej mają ze sobą związek (jeśli tak to jaki). Badania były przeprowadzone wśród rodziców 2410 dzieci przy użyciu odpowiedniego kwestionariusza, który odnosił się do typowych symptomów ADHD i zaburzeń integracji sensorycznej.
Wyniki badań wykazały, że 7,5% tej populacji miało symptomy typowe tylko dla ADHD lub tylko typowe dla zaburzeń integracji sensorycznej lub typowe dla obu tych syndromów. W tej grupie dzieci – jeśli potraktujemy ją jako 100% – wyniki badań wskazywały, że 40% badanych dzieci z tej grupy miało zarówno symptomy ADHD i zaburzeń integracji sensorycznej, 28 % miało tylko zaburzenia integracji sensorycznej i 32% miało tylko objawy typowe dla ADHD. Następnie wytypowano z tej grupy dzieci mające wcześniej postawioną diagnozę zaburzeń integracji sensorycznej lub ADHD. W tej grupie 60% dzieci miało objawy zarówno ADHD jak i zaburzenia integracji sensorycznej, ale 20% dzieci miało tylko objawy zaburzeń integracji sensorycznej i 20% miało objawy charakterystyczne tylko dla ADHD. To oznaczałoby, że te dwa syndromy nie są tożsame. Miller postanowiła przeprowadzić kolejne badania, które wskazywałyby na fizjologiczne różnice w funkcjonowaniu mózgu dzieci z ADHD i dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej. Badania dotyczyły grupy 130 dzieci które na podstawie wyników badań zostały podzielone na 4 grupy: dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej, dzieci z ADHD, dzieci z objawami obu syndromów: ADHD i zaburzeń integracji sensorycznej, dzieci które nie miały objawów żadnego z tych syndromów.
Wszystkie zostały laboratoryjnie poddane stymulacji sensorycznej według Sensory Challenge Protocol. W oparciu o reaktywność sytemu nerwowego tych dzieci zauważono, że reakcje dzieci z ADHD fundamentalnie różniły się od reakcji dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej oraz od dzieci z objawami jednocześnie ADHD i Zaburzeń Integracji Sensorycznej /Miller 2006/. Na podstawie tych badań można wnioskować, że istnieją fizjologiczne różnice między tymi grupami dzieci. [http://www.reedukacja.pl/default.aspx?action=view&item=284]
ADHD i zaburzenia SI
Pewna grupa dzieci z ADHD prezentuje typowe objawy związane z zaburzeniami integracji sensorycznej. Najbardziej oczywistym syndromem zaburzonej integracji sensorycznej, która niejednokrotnie objawia się nadpobudliwością jest tzw. obronność (nadwrażliwość) sensoryczna, czyli – zła tolerancja bodźców, co może prowadzić do stanu ciągłego pobudzenia emocjonalnego.
Wyobraźmy sobie dziecko, które nie toleruje dotyku. Ciągła ekspozycja, np. w przedszkolu na taki bodziec może wywołać reakcję ucieczki z sytuacji, czy wycofywanie się z aktywności, gdzie wymagane jest przebywanie w większej grupie. Konsekwencją mogą być zaburzenia w relacjach rówieśniczych, nieśmiałość, wycofanie czy nawet agresja. To właśnie zachowania traktowane jako agresywne przysparzają najwięcej problemów. Gwałtowne odepchnięcie rówieśnika, bez wyraźnego powodu (wg. postronnych osób), może wynikać z potrzeby obrony przed niespodziewanymi bodźcami dotykowymi. Odczuwany dyskomfort związany z dotykiem jest prawdziwy i dziecko nie może ani wytrzymać ani powstrzymać się od „obrony”.
Nadwrażliwość na bodźce z otoczenia może być przyczyną trudności w koncentracji, częstego rozpraszania uwagi, a to bardzo krótka droga do problemów w szkolnych, tj. błędy w pisaniu, czytaniu, liczeniu, nieuważne słuchanie poleceń a więc z ich prawidłowym wykonywaniem.
Z drugiej strony mamy dzieci przejawiające duże zapotrzebowanie na wrażenia z czucia głębokiego (proprioceptywne) – mają przemożną potrzebę wchodzenia w kontakt fizyczny, zwykle zbyt gwałtownie, za mocny, niejednokrotnie odbierany jest przez innych jako atak. Dodatkowo słaby odbiór wrażeń sprawia, że dziecko podświadomie poszukuje, dlatego ciągle zmienia pozycje co pobudza receptory błędnikowe. Długie siedzenie staje się bardzo męczące. Przyjmują najróżniejsze pozycje ciała, huśtają się na krześle, wstają, chodzą po klasie tracąc uwagę nad tym co na lekcji. A jak dołożymy do tego konflikt w jakim dziecko funkcjonuje pomiędzy koniecznością zaspokajania potrzeb, a chęcią sprostania wymaganiom powoduje w nim wzrost napięcia, które szybciej, czy później (choć raczej szybciej) będzie potrzebował rozładować. I tu wystarczy, że ktoś zwróci uwagę, ktoś szturchnie, zaśmieje się – bum! ładunek został zdetonowany 🙁
Czy terapia integracji sensorycznej pomoże dziecku z ADHD?
Poszukuje się różnych form pomocy rodzinom, nauczycielom i przede wszystkim dzieciom z ADHD. Jednym ze sposobów coraz częściej wymienianych w pracy z dzieckiem z ADHD jest terapia integracji sensorycznej.
Terapia, która dostarcza wrażeń czucia głębokiego i ruchu zaspokaja potrzebę doznań płynących z ruchu w przestrzeni itp. Wymaga to systematycznych i częstych ćwiczeń stosowanych na co dzień w domu i w szkole np. noszenie kamizelek obciążonych, techniki kompresji stawów, techniki ucisku na mięśnie, systematyczne ćwiczenia ruchowe. [ADHD czy Zaburzenia Integracji Sensorycznej, Z. Przyrowski]
Ważna jest też tutaj organizacja środowiska, w którym dziecko na co dzień funkcjonuje: szkoła, dom. Tak aby dziecko mogło w nim nabywać jak najwięcej nowych wiadomości i umiejętności. Taka organizacja „pod dziecko” z jednej strony pozwala kontrolować ilość bodźców (tak aby nie przebodźcować dziecka), a z drugiej zaspokoić potrzeby wynikające z deficytów integracji zmysłowej i nabywać umiejętności radzenia sobie z nadmiarem bodźców, by móc coraz lepiej funkcjonować. O tym jak spróbować pomóc dziecku w szkole pisałam TU [Dziecko z zaburzeniami SI w szkole]
Czy wszystkie dzieci z rozpoznaniem ADHD powinny uczęszczać na terapię integracji sensorycznej?
Nie wszystkie 🙂
Uważam, że każde dziecko, które jest zbyt impulsywne, nadmiernie ruchliwe, ze słabą umiejętnością skupienia powinno zostać skonsultowane przez specjalistę. Oceni on, skąd wynikają te problemy. Czy jest to kwestia integracji sensorycznej, czy zaburzeń hiperkinetycznych czy czegoś innego, a w razie potrzeby zaleci indywidualnie dobrane postępowanie terapeutyczne.
Pewne jest, że brak terapii wobec dziecka z ADHD może zwiększyć ryzyko złych zachowań, wejścia w konflikt z prawem oraz uzależnienia. Może też być przyczyną wytworzenia wtórnych zaburzeń emocjonalnych prowadzących do powstania obniżenia poczucia własnej wartości, lęków, zaburzeń snu, depresji, a nawet prób samobójczych, niezwykle ważne jest wczesne diagnozowanie zaburzeń i podjęcie wielosystemowej terapii. [https://poradniasos.pl/2015/10/29/zaburzenia-przetwarzania-sensorycznego-u-dzieci-z-adhd/]
TU znajdziesz pozostałe posty o zaburzeniach SI
PS. Jeśli jesteś rodzicem dziecka z zaburzeniami SI zapraszam Cię do mojej grupy na FB Zaburzenia integracji sensorycznej oczami rodzica – to grupa, na której wymieniamy się spostrzeżeniami, informacjami, patentami ale i otrzymujemy wsparcie od innych rodziców.
